HUB අකෘතිය

ජන සන්නිවේදනය යනු සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි.මෙහි ඇති සංකීර්ණත්වය පැහැදිලි කිරීම උදෙසා විවිධ සන්නිවේදන විද්වතුන් විවිධාකාරයේ ආකෘති ඉදිරිපත් කර ඇත.ඒ අතරින් ජන සන්නිවේදන ක්‍රියාවලිය සරල ලෙසින් විග්‍රහ කිරීමට HUB ආකෘතිය උපකාරී වී ඇත. මෙම ආකෘතිය ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ සන්නිවේදන විද්වතුන් තුන්දෙනෙකි.

රේ එල්ඩන් හර්බට් Ray Eldon Hiebert

ඩොනල් ආර් අන්ගුරේට් Donal R Ungurait

තෝමස් ඩබ්ලිව් බොන් Thoms W Bohn

HUB ආකෘතිය සදහා මෙම විද්වතුන් තිදෙනා ආදේශ කර ගන්නා ලද්දේ ජල තරංග ක්‍රියාදාමය වේ.ජලය මතුපිටට යමක් විසි කළ විට ඒ තුළින් ජල තරංග නිර්මාණය වී තටාකයේ කෙළවරට ගමන් කළ ආපසු හැරී එන්නාක් මෙන් ජන සන්නිවේදනය තුළ සංදේශ එක් තැනකින් ආරම්භ වී ගමන් කර ප්‍රතිපෝෂණය ලෙස හැරී එනබව HUB ආකෘතිය තුළින් විග්‍රහ කෙරේ.ඒ අනුව ජන සන්නිවේදනය ඒක මාර්ගික පමණක් නොව දීමාර්ගිකව ද සිදුවන බව මින් පැහැදිලි කර ඇත.

HUB අකෘතියට සම්බන්ධ ප්‍රධාන අංග

1.සන්නිවේදකයෝ

2.සංඥා

3.දොරටුපාලකයෝ

4.ජනමාධ්‍ය

5.නියාමකයෝ

6.පෙරහනු

7.ග්‍රාහකයෝ

8.බලපෑම

01.සන්නිවේදකයෝ

ජනමාධ්‍ය ආයතනයක සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියේ නිරත වන පුද්ගලයින් සන්නිවේදකයන් ලෙස හඳුන්වයි.ජනමාධ්‍ය ආයතනයක පැවැත්ම තහවුරු වන්නේ එහි සන්නිවේදකයින් මතවෙයි.මොවුන් සාමාන්‍ය සන්නිවේදකයන් නොව වෘත්තීය සන්නිවේදකයන් වෙයි.පුවත්පත්,ගුවන් විදුලිය,රූපවාහිනිය යන සෑම මාධ්‍ය ආයතනයකට විවිධ මට්ටමේ සන්නිවේදකයින් ඇත.එම සන්නිවේදකයින්ගේ මූලික මතය වන්නේ ජනමාධ්‍ය ආයතනය වටා විශාල ග්‍රාහක සංඛ්‍යාවක් ඒකරාශී කර ගැනීමයි.මෙහිදී විවිධ තරාතිරම්වල පුද්ගලයින් සන්නිවේදකයාගේ භූමිකාව ඉටු කරනු දැක ගත හැකිවේ.

පුවත්පත් ලේඛකයා,කාටූන් ශිල්පියා ගුවන් විදුලි නිවේදකයා රූපවාහිනී නිවේදකයා මීට උදාහරණ වේ.

02 සංඥා

සංඥා යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ සන්නිවේදකයා විසින් අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට යොදා ගන්නා සංකේත ආදියයි.වචන යනු සංඥා නිර්මාණය කරන ප්‍රධානම ක්‍රමවේදයයි.ගුවන් විදුලි,පුවත්පත්,රූපවාහිනී මාධ්‍යයට අදාලව භාවිතා කරන සංඥා එකිනෙකින් වෙනස් වේ. සංගීතය,විද්‍යාව,භාෂාව,අධ්‍යාපනය,

ලිංගිකත්වය,සෞඛ්‍ය වැනි විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්ට අදාළව යොදා ගන්නා සංඥා විවිධ වේ.පුවත්පත් මාධ්‍යයේදී යොදා ගන්නා අකුරු,අකුරුවල ප්‍රමාණය,අකුරුවල වර්ණය,ඡායාරූප හා පුවත්පතක පිටු සකස් කරන ආකාරය,එහි ඇති ඉඩකඩ ප්‍රමාණය සංඥා වේ.රූපවාහිනී මාධ්‍යය දී භාවිතා කරන කැමරාා කෝණ,රූප රාමු,සංස්කරණ උපක්‍රම ආදිය සංඥා ලෙස පෙන්වාදිය හැක.ගුවන් විදුලි මාධ්‍ය තුළ යොදා ගන්නා පසුබිම් සංගීතය,ශබ්ද ප්‍රයෝග ද සංඥා ලෙස ගැනේ.භාෂාව රූප පමණක් නොව ඒවා භාවිතයට ගන්නා ආකාරය ද සංඥා වේ.

03.දොරටුපාලකයෝ

ජනමාධ්‍ය සන්දේශ රැගෙන යනු ලබන්නේ පොදු ග්‍රාහක ක්ෂේත්‍රයකට වේ.එබැවින් එහිදී සංදේශය තුළින් සිදුවිය හැකි බලපෑම අති විශාල වේ.ග්‍රාහකයා වෙත වඩාත් ගුණාත්මක හා ඵලදායි සංදේශ රැගෙන යාම සඳහා සංදේශ දොරටුපාලක ක්‍රියාවලියකට යටත් කරයි.ජනමාධ්‍ය ආයතනයක

දොරටුපාලකයින් ගණනාවකි.සංස්කාරකවරයා,නිෂ්පාදකවරයා,අධ්‍යක්ෂකවරයා,තාක්ෂණික  ශිල්පියා යන පාර්ශ්වයන් දොරටු පාලකයින් යටතට ගැනේ.ඩේවිඩ් මැනිං වයිට් විසින් ජන සන්නිවේදනය තුළ සිදුවන මෙකී ක්‍රියාදාමය ආකෘතියක් මගින් ඉදිරිපත් කොට ඇත.දොරටු පාලකයින් යනු ජනමාධ්‍ය සංදේශ පාලනය කරන පුද්ගලයන්ය.එය ග්‍රහකයහපත මෙන්ම අයහපත පිණිස ද හේතු වෙයි.සංදේශයක ගුණාත්මක බව අඩු කිරීම හෝ වැඩි කිරීම,මාධ්‍ය සංදේශයක් වාරණය කිරීම දොරටුපාලකයාගේ කාර්යයි.

04.ජන මාධ්‍යය

ජනමාධ්‍ය බිහිවීම ඉබේ සිදුවූවක් නොවේ. එය වනාහි මානවයාගේ මානව අවශ්‍යතාවයක් මත නිර්මාණය කරන ලද්දකි.කිසියම් සීමිත දොරකට තොරතුරු පණිවිඩ රැගෙන යන ලද මිනිසා ක්‍රි.ව 1445 දී පමණ මුද්‍රණ යන්ත්‍රය නිර්මාණය කර ගැනීමත් සමඟ ජනසන්නිවේදන මාධ්‍යයන්හි සම්භවය සිදුවිය.මූලිකවම පුවත්පත ද අනතුරුව ගුවන්විදුලිය,රූපවාහිනිය,සිනමාව මිනිසා නිර්මාණය කර ගන්නා ලදී.ඒ අනුව නූතනය මිනිසා සිය තොරතුරු ක්‍රියාදාමය ඵලදායි ලෙස හැසිරවීම සිදුකරයි.

05.නියාමකයෝ 

ජන සන්නිවේදනය තුළ සංදේශ ග්‍රාහකයා වෙත රැගෙන යාමේදී නීති හා රෙගුලාසි තුළින් එම සංදේශ කිසියම් පාලනයකට නතු කරන පාර්ශවය නියාමකයෝ ලෙස හඳුන්වයි.මොවුන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ මාධ්‍ය ආයතන තුළින් පරිබාහිරව පරිබාහිරව වෙයි. සෘජුවම මාධ්‍ය ආයතනය හා සමග මොවුන් සම්බන්ධ නොවුනද මාධ්‍ය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් මොවුන් ක්‍රියාත්මක වෙයි.

උදාහරණ රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභා,උසාවිය,විවිධ සංවිධාන,පර්යේෂණ ආයතන,බලපෑම් සහිත කණ්ඩායම්,මාධ්‍ය පරිපාලකයින්

නියාමකයන් විසින් ජනමාධ්‍ය සංදේශ වාරණයට ලක් කරන අවස්ථාවන් ඇත.ලෝකයේ ඇතැම් රටවල දැන්වීම්කරුවන් සහ බහුජාතික සමාගම් ජනමාධ්‍ය සංදේශ නියාමනයට ලක් කරන අවස්ථා සුලභ වේ.

06.පෙරහනු                    

ග්‍රාහක සමාජය තුළ වීධ මට්ටමේ ග්‍රාහකයන් සහ විවිධාකාරය සමාජ ආයතන විවිධාකාරයේ සමාජ සබඳතාා පවතී.ආගම,රැකියාව,සමාජ පන්ති,අත්දැකීම්,පෞද්ගලික අභිමතයන්,ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය වැනි හේතූන් පාදක කොටගෙන යම් සංදේශයක් අර්ථකථනය කර ගනී.යම් සංදේශයක් සකස්වීමේදී ඒවා ජනතාව අතරට පත්වීමේ දී බාධක අතරින් ගමන් කළ යුතු වෙයි.පැරණි සමාජයේ ජනමත නායකයින් නිසා කිසියම් සන්දේශයක් රාහකයා වෙත ගමන් කිරීමේ දී යම් යම් සකස්වීම් වලට භාජනය විය.වත්මා සමාජ ක්‍රමය තුළද කිසියම් සංදේශයක් ජනතාව වෙත පත්වීමේ දී පෙරහුණුවලට හසුවනු ඇත.

හර්බට්,ඩොනල් ආර් අන්ගුරේට්,බොන් යන විද්වතුන් තිදෙනා ඉදිරිපත් කරන ලද HUB ආකෘතියේආකෘතියේ දී පෙරහනු විස්තර කරන ලද්දේ,"භාෂාමේ වශයෙන් හෝ සංඥාමය වශයෙන් හෝ ඇතිවිය හැකි බාධකයන් ද සංදේශයත් තේරුම් ගැනීමේ දී බලපාන බවයි"

එසේම පෙරහන තුළින් සිදුවෙන මෙම කාර්යය මෙම ආකෘතිය තුළ විග්‍රහ කළ ද වෙනස් සන්නිවේදන විද්වතුන් වෙනත් ආකෘති තුළ විස්තර කර නොතිබීම විශේෂත්වයකි.

07.ග්‍රාහකයෝ 

ජන සන්නිවේදනයට හසුවන ග්‍රාහක ක්ෂේත්‍රය ඉතා විශාල වූ විවිධාකාර වූවකි.HUB ආකෘතිය තුළ ජල තටාකයක ඇතිවන මූලික ජල තරංග ඒවා ආරම්භයේදී සුළු ප්‍රමාණයකින් ආරම්භ වුවද අවසානයේදී පුළුල් ක්ෂේත්‍රයක් වෙත විසිර යන්නා සේ ග්‍රාහක ක්ෂේත්‍රයද පුළුල් වේ.නූතන ජාතික සමාජ ක්‍රමයද ජනමාධ්‍ය ග්‍රහණයකට පුළුල් ලෙස හසුු වූවකි.ජනමාධ්‍ය ඔස්සේ ලැබෙන සන්දේශ ද ප්‍රමාණයෙන් අති විශාලය.පුවත්පත් පාඨකයා,ගුවන් විදුලි ශ්‍රාවකයා,රූපවාහිනී ප්‍රේක්ෂකයා යනාදී ආකාරයෙන් ජන සන්නිවේදනය තුළ ග්‍රාහකයා නාමකරණයකට ලක් කර ඇත.

HUB ආකෘතිය තුළ මෙම විද්වතුන් තිදෙනා විසින් ඉදිරිපත් කර ඇති ජනසන්නිවේදනයේ අන්තර්ගතය විමසන කල්හි සන්නිවේදකයාගේ සිට ග්‍රාහකයාට සංදේශයක් ගමන් කිරීමේ දී අවස්ථා ගණනාවකදී විවිධාකාරයේ බලපෑම්වලට හසු වී ඇති බවයි.

08.බලපෑම 

කිසියම් සන්දේශයක් ග්‍රාහකයාට ලබා දුන් පසු ග්‍රාහකයා තුළ ඇතිවන කායික හෝ මානසික ක්‍රියාකාරී වෙනස බලපෑම නමින් හඳුන්වයි.ඕනෑම සංදේශයක් ග්‍රාහක ගත කිරීමේ අපේක්‍ෂාව වන්නේ ග්‍රාහකයා කිසියම් ආකාරයේ බලපෑමක් සිදු කිරීමයි.එය අරමුණු සහිත බව හෝ රහිතව සිදු කරයි.එසේම සංදේශය තුළින් සිදුවන බලපෑම යහපත් හෝ අයහපත් එකක් විය හැක.ඕනෑම සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියක අග්‍රස්ථානය වන්නේ බලපෑමයි.විවිධ සන්නිවේදන ආකෘතිවලදී සංදේශය තුළින් සිදුවන බලපෑම විවිධාකාරයෙන් අර්ථකථනය කිරීමට සන්නිවේදන විද්වතුන් සමත් වී ඇත.මහාචාර්ය හැරල්.ඩී ලැස්වෙල්  ප්‍රථම වරට බලපෑම හඳුනාගෙන ඇත.

මෙම ජන සන්නිවේදන ආකෘතිය සීමා පිළිබඳව විමසීමේදී,තොරතුරු ගලායා මේ සීමා,පණිවිඩය අන්තර්ගත වීමේ සීමා,යොදා ගන්නා මාධ්‍ය සීමා යනාදිය යි.

සටහන:හිමාෂා නෙත්මිණි